Leuke wereld

LEUKE WERELD

Dit is geen leuke wereld meer. Dat blijkt uit alles, klein (de smalende reacties op bijvoorbeeld Sylvana Simons, wat je verder ook van haar politieke ambities en inzichten mag vinden) tot groot (het gebrek, het verbijsterend algemene gebrek, aan empathie ten opzichte van vluchtelingen, vreemdelingen, andersgekleurden, andersdenkenden – van ‘anderen’ kortom).

De hardheid is onthutsend.

Ik ben net oud genoeg om de uitzichtloze jaren tachtig bewust te hebben meegemaakt, en dus ook de hoopvolle jaren negentig. Jaren die, denk ik wel eens, ver genoeg van de verschrikkingen van de eerste helft van de twintigste eeuw liggen om niet onder de schaduw ervan gebukt te gaan, maar dichtbij genoeg om het besef levend te houden dat we, wat we ook doen, in elk geval niet in dezelfde fouten mogen vervallen.

Kennelijk is het inmiddels lang genoeg geleden. Nu kan alles opnieuw beginnen.

Stukkie 28: ‘Artsen zijn vooral mannen, verpleegkundigen vrouwen’

‘ARTSEN ZIJN VOORAL MANNEN, VERPLEEGKUNDIGEN VROUWEN’

De Personagebank is een interessant project van enkele studenten Nederlandse letterkunde aan de Universiteit Utrecht. Belangrijke eigenschappen van personages in Nederlandstalige romans worden geteld: geslacht, herkomst, beroep, leeftijd.

Een van de conclusies op de website valt me in het bijzonder op, omdat die betrekking zou kunnen hebben op een van mijn eigen romans. Het gaat om deze zin: ‘De werkvloer in de fictieve ziekenhuizen is exemplarisch: artsen zijn vooral mannen, verpleegkundigen vrouwen.’

En in werkelijke ziekenhuizen dan?

Stukkie 27: Gedrag

GEDRAG

Mensen die, om twee over acht ’s ochtends, van alle kanten aan komen rennen naar de bushalte, waar net een bus stopt, die mengeling van verbetenheid en schrik, mooi is dat.

Wat erna komt is ook niet mis. Er zijn twee mogelijkheden. De buschauffeur wacht geduldig tot ook de laatste, hijgend en (net gewassen, schone kleren) al een beetje zwetend, veilig en wel binnen is. Je ziet de verbaasde glimlach doorbreken op de gezichten. De chauffeur wordt bedankt, iedereen straalt, het geloof in het goede van de mens is weer heel even hersteld. Dit wordt een mooie dag.

Of, zoals vandaag, de buschauffeur is zo chagrijnig als een kreupel paard, sluit de deuren en rijdt weg.

Stukkie 26: Doei lieverdje van de inhoud

GESUGGEREERD GEDICHT

Op mijn telefoon, zoals op de meeste, staat de functie ‘Voorspellende tekst’ aan. Als ik begin te typen, verschijnen er drie woorden boven het toetsenbord: wat ik eventueel zou kunnen bedoelen te gaan schrijven.

Wat, dacht ik, als ik de suggesties nu eens consequent volg? Ik typ een letter, kies een van de drie woorden die worden aangeraden, kies uit de drie woorden daarna er weer één, enzovoort. Tot ik een fatsoenlijke zin heb, een zo lang mogelijke. Ik stop pas als er niets bruikbaars meer komt.

Herhaling van dit procedé met elke letter van het alfabet leverde het onderstaande gedicht op. Fraai werk, al zeg ik het, eh, zelf.

GEDICHT

Aantal personen die in de toekomst niet zo goed als ik een beetje op de hoogte blijven.
Brand verwoest de laatste tijd veel plezier.
Cadeaus voor de late uurtjes in de buurt van het weekend.
Doei lieverdje van de inhoud.

Stukkie 25: Spel- en aanverwante fouten

SPEL- EN AANVERWANTE FOUTEN

Je hebt spelfouten, je hebt typefouten en je hebt ook motorische fouten.

Spelfouten maak ik af en toe. Meestal voel ik wel dat er iets niet klopt, en dan zoek ik het woord even op. Ik zal het Nationaal Dictee niet winnen, maar dat hoeft ook niet.

Typefouten komen veel meer voor. Je drukt net naast de letter die je bedoelt, dat is alles. Ik onderteken een e-mail nog wel eens met ‘Met griet’, bijvoorbeeld. ‘Met grot’ komt ook voor. Het is niet erg. Iedereen weet dat ik bedoelde te groeten.

Stukkie 24: Piemel

PIEMEL

Het plotseling inburgeren van de kreet ‘Daar moet een piemel in’ heeft ten minste één positief bijeffect: het woord ‘piemel’ is ineens een vrij neutrale term geworden.

De Nederlandse taal had altijd een probleem bij het aanduiden van geslachtsdelen. Woorden met de gevoelswaarde van pakweg ‘arm’ of ‘hand’ of ‘neus’, volkomen neutraal dus, waren er niet.

‘Lul’ en ‘pik’ zijn te grof, ‘penis’ is te wetenschappelijk, ‘geslacht’ tegelijk te afstandelijk en te, hoe zal ik het zeggen, vlezig.

Stukkie 23: Maar dan echt

MAAR DAN ECHT

Een groep nare jongetjes is uit een opvoedkundige instelling ontsnapt, en die jongetjes spelen nu over de hele wereld soldaatje. Maar dan echt.

In Oekraïne schieten ze vliegtuigjes uit de lucht met hun zelfbedachte superraketten. Boem! Pang! Crash! Daarna doen ze geheimzinnig met bewijsmateriaal en paraderen ze gewichtig met hun geweertjes in het rond om de andere kinderen uit de buurt te houden. Voor jou is het schoolplein verboden terrein! Wegwezen, anders wachten we je na schooltijd op…

Stukkie 22: Toen we wel wonnen

TOEN WE WEL WONNEN

In juni 1988 was ik zeventien. Een paar jaar eerder had ik besloten dat het niet cool was (werd dat woord toen al gebruikt?) om van voetbal te houden. Mijn Panini-boek van het WK ’78 (ik had alle plaatjes) ging de prullenbak in. De officiële bal van datzelfde WK, de Tango, lange tijd mijn liefste bezit, verdween in de hoek. Ik liet mijn haar groeien, luisterde naar steeds luidruchtigere muziek en verkondigde aan wie het maar wilde horen dat voetbal louter plat vermaak was.

Toen kwam het EK in Duitsland.

Het begon mak, met een nederlaag tegen de Sovjet-Unie, maar daarna rolde Marco van Basten Engeland op. Marco van Basten, die op onze school had gezeten, nog maar een paar jaar daarvoor. De leraren vertelden keer op keer hoe de bij Ajax plotseling doorgebroken spits in de les verwoed zijn handtekening zat te oefenen, zodat hij die aan fans kon uitdelen.

Schoorvoetend liet ik toe dat ik weer geïnteresseerd raakte.

Stukkie 21: Verlaat de gevangenis zonder betalen

VERLAAT DE GEVANGENIS ZONDER BETALEN

Het is de Week van de Poëzie. Dat is mooi, geloof ik. Maar dan het thema: verwondering.

Daar gaan we weer, zucht ik. Het met enige regelmaat opduikende beeld dat dichters een soort eeuwige kinderen zijn – of, erger nog, dat ze dat zouden móeten zijn – die met grote ogen door de wereld gaan, kirrend van verbazing over de bloemetjes en de bijtjes, wordt weer eens van stal gehaald.

Verwondering is de Verlaat-de-gevangenis-zonder-betalen-kaart van de poëzie. De gemakkelijkste weg.

Stukkie 20: Lesgeven is helemaal niet nodig

LESGEVEN IS HELEMAAL NIET NODIG

De Tweede Kamer stemde tegen de verplichte kleutertoets in het basisonderwijs. Dat is natuurlijk jammer, want wat moeten die kinderen dan doen op school? Spelen? Zingen? Knutselen? Nee toch? Voor je het weet krijgen ze interesses, of gaan ze nadenken over zaken.

Gelukkig zal het niet meer dan een tijdelijke hapering blijken op de glorieuze weg die we al jaren geleden zijn ingeslagen. Er wordt getoetst, en er wordt geoefentoetst, en er wordt voorbereid op de oefentoets. Zo krijg je de beste resultaten. Lesgeven is eigenlijk helemaal niet nodig.